Poputa May 11, 2023: Noun Oregon kewe chon angangen safean aramas meinisin ra kan wutawow ekkoch foforun ponu ngeni COVID-19 kena nupwen an ewe muunap atepwanepwan a kan sopweno. Kaeo chomong usun ekkewe minafon siwin kena ikei.

Angei ponuwen appos

Kuta ponuwen omw kewe kapaseis ren opos

Ika a wor omw kapas eis fan iten ewe opos, amen auchea omw kapas eis epwe ponu. Ikei ka tongeni angei ponuwen usun pekin tumun, epwe ifa usun an epwe opos angang, me inet me ian kopwe angei ewe opos.

Tumun & eimanan

Mi eoch ewe oposun COVID-19?

Ewer. Ekkewe opposun COVID-19 re kaor non Oregon ir mi safe, ika ese wor osukosuken feiengaw rer. Ekkewe oppos a fen wor angangen tessin chek wor won fite ngereun aramas non fenufan. Aramas Nichon (ika Black), ekkewe Latino/a, ekkewe murimurin chon fenuen Asia, chon fenuen non Pacific, me sakkopaaten aramas esapw ir mi pwech ir mi pachenong non ei angangen tessin chekin ekkewe oppos an epwe ffat pwe ekkewe oppos rese efeiengaw ngeni chon ar kewe kaminiti. Ekkei tessin chek mi pwaari pwe ekkewe oppos meinisin rese efeiengaw, nge refen anisi ne eppeti an aramas resapw semmwen watte ren COVID-19.

Ekan ifa usun an ewe opwos epwe anisuk?

Ussun chok meinisin oppos, ewe opposun COVID-19 e aitingeni menun non inisum ar repwe fiu ngeni ewe menun semmwen (ika virus) an epwe eppetuk seni ewe semmwen. Ewe oppos epwe opposunong non asen nioon peum. Ren ekkoch ekkewe oppos, epwe nap seni fan ew om angei. Ewe oruen oppos epwe 3 ika 4 wiik me murin ewe ewin oppos. Ika ke angei ei sakkun oppos, mi auchea om kopwe angei ir me ru ekkewe oppos ren an epwe tongeni wor manamanan.

Ngang mi tongeni upwe uriei COVID-19 seni ewe opwos?

Apw, Kese tongeni uruk COVID-19 seni ewe opwos.

Met sokofesenin ekewe sokopaten opwos a kawor ren COVID-19?

Ekoch ekewe neni for metoch ra awora tumunun me eochun FDA pwe ra fen mumuta pwe repwe wau ekewe opwos. Meinisin ekkewe oppos mi wor angangen tessin chek wor iwe mi chok pwan soposopono ekkei angangen tes, iwe meinisin ekkei tes mi pwaari pwe ekkewe oppos mi pechokkun ar angangen eppeti an emon epwe semmwen me niwiing ren an semmwen.

Meinisin ekewe opwos ese wor ewe semwen ren COVID-19, ina pwata kese tongeni angei ewe COVID-19 seni ewe opwos.

Ren pwan ekoch porous ren ekewe sokofesenin opwos ra nomw won ach ewe CDC website non fosun Merika, Spanish, Korean, Vietnamese me ekoch fokun Chinese.

Sopweeno ne angei tichikin poraus seni ewe Oregon Health Authority.

Meta upwe kan angei ew booster ren appos?

Ewe CDC a pesei meinisin ier 5 ika watenon ar repwe angei ewe oposun booster, mi pachonong ekewe aramas remi apwangapwangen monun non inisum me angei ekoch pwan opos. Ekewe opos mi suk ngeni meinisin me ekewe chon sine ren pekin inis ra pesei opochokuna:

  • Ekewe aramas 5 me watenon ekewe ra angei ewe oposun Pfizer repwe pwan angei ewe oposun booster nimu maram murin ewe oruwen opos.
  • Ekewe aramas 50 me watenon ekewe ra angei ewe oposun Pfizer repwe pwan angei ewe oruwen oposun booster ruwanu maram murin ewe ewin oposun booster.
  • Ekewe aramas 18 me watenon ekewe ra angei ewe oposun Moderna repwe pwan angei ewe booster nimu maram murin ewe oruwen opos.
  • Ekewe aramas 50 me watenon ekewe ra angei ewe oposun Moderna repwe pwan angei ewe oruwen booster ruwanu maram murin ewe ewin booster.
  • Ekewe aramas 18 me watenon ekewe ra angei ewe oposun Johnson & Johnson repwe pwan angei ewe booster ruu maram murin ewe ewin opos. (Ewe oposun mRNA – Pfizer ika Moderna – ra kan soun mochen angei*.)
  • Ekewe aramas 50 me watenon ekewe ra angei ewe oposun Johnson & Johnson repwe pwan angei ewe oruwen booster ruwanu maram murin ewe ewin booster. Ewe oruwen booster mRNA COVID-19 vaccine (Pfizer ika Moderna).
  • Ekewe aramas remi apwangapwang non inisir repwe angei booster non ukukun unungat maram murin ewe ewin opos, me fos ngeni noun kewe toktorun inis usun ar ekwe sokun semwen me repwe katon ekoch pwan opos me ika repwe angei booster seni ewe Oregon Health Authority ika ewe CDC.

*Ika mwo ewe oposun mRNA ra mochen kopwe akom angei ren ewe ewin booster, Johnson & Johnson COVID-19 kopwe angei opos non ekoch sokun wewe.

Ekkena ra kan ier 18 me nap seni repwene ka finata nefinen Pfizer, Moderna or Johnson & Johnson appos kena pwe epwe ar apposun booster. Omw ewe oposun booster ese nono ngeni ewe ewin opos ka angei, nge Pfizer ika Moderna ikena met repwe angei.

En ka kan kut ren ew apposun ika apechakunen apposun COVID-19? Kuta nenien appos kena me pwan kaeo chomong eni ewe Oregon Health Authority.

Ion a mumuta ngeni meni ekewe opos?

Ion a mumuta ngeni meni ekewe opos?

6 maram me nap seni:
• Pfizer
• Moderna

6 ier me pwan nap seni:
• Pfizer

12 me nap seni:
• Pfizer
• Novavax

18 me nap seni:
• Pfizer
• Moderna
• Novavax

Ngang mi pwoopwo ika fetan ngeni upwe pwoopwo. Ngang mi tongeni angei ewe opposun COVID-19?

Ewer, ekkewe apposun COVID-19 ra kan tumun nge ika mop we en ka kan popo, atiti, satuni pwe kopwe popo, ika meni kopwene kan popo non mwach kan. Ese wor pwaratan pwe ekkewe apposun COVID-19 repwene kan angaw ngeni popo ika ew tongeni eom kopwe popo. Kapas ngeni noum dokter ika pwe mi wor eom kapas eis usun ewe apposun COVID-19 me pwan popo.

Ika en ka kan popo, ka kan chok nounou iei ika meni kopwene popo non mwach kan, apposun COVID-19 kewe ra kan anisuk ren pinen semwen mi fakkun ngaw, mano me osupwang nupwen popo.

Upwe moni ewe opwos?

Ika pwe mi wor eom insurens ren safei seni non ewe government ika ew nenien angang, ewe mon ren appos epwe kan akisino mon, ika mi wor ew. Ika pwe en ese kan wor eom insurens ren safei, epwene kan fich woren ew momo epwe fitngeni ewe appos. Kori 211 ren aninisin kuten insurens ren safei, ew nenien tumunun safei ika chon awora non nenieomuwe.

Upwe emon U.S Citizen ai upwe tongeni angei ewe opwos?

Meinisin remi tongeni angei ewe opwosun COVID-19, wetin mwo ika ian ke eto seni ian. Ina repwe angei ekoch omw auchea porousom ren itom me nampan noum fon me inet kopwe angei ewe opwos, nge met ekei sipwe angei sonuk sisap pwan ereni emon. Mi auchea pwe meinisin ekewe ra nomw non Oregon pwe repwe angei ewe opwos.

Met epwe fis

Mi wor efeiengawan?

Murin omw angei ewe opos, kopwe mefi ekei efeingawan, ren pwichikar, metek poum ewe ika apwangapwang. Ekewe mettoch rakan fifis mi eoch pwe ew sain pwe inisin noum ewe srmirit a foruta an epwe epeti ewe semwen. Ekewe metoch rakan fifis epwe wesino non chok fitu ran. Mina ngeni ewe potoun apatapat, unuwate konik me anafa omw omw fansoun asoso epwe pwan anisuk. Ekewe safei won omw ewe kounter minen metek ren Advil ika Tylenol apwan tongeni anisuk an epwe wesino.

Efeiengawan, met kopwe fori:

  • Metek poum: Mina ngeni potoun ice
  • Monunu: Asoso ika ka mochen
  • Cheuch mokur, pwichikar, fou: Asoso, angei ekewe safein metek. Ika pwe ka pichikar a ukukun 102ºF ika wateno, kokori tokter.
  • Metekitek non inisin, Metekitek: Angei ekewe safein metek. Mina ngeni ewe minen pwichikar ika ewe potoun apatapat.
  • Weires omw kopwe ngasangas: Kokori 911

Met epwe fis murin uwa angei ewe opwos?

Murin mwo omw ka angei ewe opwos, Kemi chok pwan asai monuwen ewe semwen ren COVID-19. Iwe, kopwe sopweno ne fiti ekewe anen omw kopwe epetuk seni semwen me ekewe kamen tongeir:

  • Masamas mas ekewe epwe ponuweno mesom
  • Kosap nomw ren ekoch ika kemi semwen
  • Tonu poum iteitan
  • Awora onu nefin seni aramas kese nomw rer
  • Kosap nomw non emwicheich
  • Omw okukunano kochufengen me pwan emwicheich nukun

Murin om angei ewe opposun COVID-19, mi tongeni pwe kopwe meefi wenungawen murimurin ewe oppos. Nape ngeni weewen ei pwe ewe oppos mi feeri an angangen anisi inisum an epwe pechokkun.

Met wewen ewe ”Herd Immunity”?

Menip kopwe rong an aramas fosun ewe “Community Immunity” ika “herd immunity.” Nupwen kopwe angei ewe opwosun COVID-19, inisum epwene pochokun ne fiu ngeni ewe semwen. Ei a iteni “Immunity.” Chochon ewe Neni ra pochokun ngeni ewe semwen ei a fis nupwen a saro chomong aramas ra angei ewe opwos an epwe wesino monuwen ewe semwen epwe sa fetan, epeti unusen aramasen non ei neni. Nge mwo iei, mi auchea ach sipwe masamas me epwe kukun chochon non ew mwicheich ika mwo murin ka angei ewe opwos, pwe sia mochen pwe sipwe epet seni ewe semwen.

Met ekewe Variants?

Seni fansoun me fansoun, meinisin ekewe semwen ra menfetan ika ekesiwin, fan ekoch ra fen forata an epwe pochokununo, akan wate pusin efeiengawan. Pwan non ekoch fansoun rese kan chiwen efeiengaw, nge remi chok tongeni safetan monuwan. Ika mwo ewe mutation mi sokono nikinikin, ir ra iteni “variants” seni ewe semwen. Delta me Omicron ir ekoch awewe ren COVID-19 variants ra safetan monuwan ngeni unusen fonufan.

Ekewe scientist ra sopweno ne kakaton ekewe minafon COVID-19 variants. Ra aa ewe a iteni genetic sequencing an epwe katon ir, ika ir remi posetif ren COVID-19 chek sampon ika ewe sampon seni ewe neinein chonun konik mi ngaw seni ekewe iran sefein ekewe nenien konik mi ngaw non Oregon. Katonen ekewe nenien chonun konik mi ngaw a for fan iten an epwe sinei ekewe variants pokiten ese anongonong won ekewe arama remi wor ekewe esisinen ewe semwen ika ra posetif ren COVID-19 seni ar chek. Echok anongonong won ekewe koukun neinein chonun konik mi ngaw, me sia sinei pwe ewe semwenin COVID-19 a nonomw non nenien kiten anach me kiten unumach konik. Ewe nenein chonun konik mi ngaw a pwan aiti ngeni kich ian ewe vairants a nonomw ian non ekewe state.

Seni ach katon variants non ekei sokun anan, ekewe chon sine non public health epwe tongeni sinei me awora ekei porouse ren ekei variant:

  • Koukun Efeiengawan
  • Waten ewe semwenin COVID-19 mi tongeni efisata
  • Eimanen Opos me booster
  • Eimanen safeen COVID-19

Ren nampan COVID-19 variants a nomw non Oregon, katon ewe Oregon Health Authority’s COVID-19 variant dashboard, ren minafon porous iteiten wiik. Ren omw kopwe pwan sinei usun ewe variants non unusen fonufan, katon ewe Centers for Disease Control and Prevention website , mi pachonong iteiten porous mi pachonong koukun nampan chon urir ewe semwen variant.

Ekewe opos me boosters ikena ach kewe pekin epet seni semwenin COVID-19, an epwe men ngeni ekoch me waten semwen. Ren pwan ekoch tumunun ren ach sipwe masamas opwonun won mas me awora nefin epwe chok fis non ekoch sokun wewe.